کەسی كۆمەڵکاری سەرکەوتوو

کۆمەڵکاری ئیداری/ ئاڵقەی  2

كۆمەڵكاری سەركەوتوو ئەو كەسەیە كە سێ‌ قوناغەكەی پێگەیشتنی كەسایەتیی خۆی دەبڕێت كە ئەمانەن : قۆناغی (ئەوان)ێتی و قۆناغی (من)ێتی و قۆناغی (ئێمە)یەتی.

قۆناغی ئەوانێـتی: قۆناغی پشت بەستنە بە كەسانی تر. ئەمە حاڵەتی كەسێكە كە هێشتا وەكو منداڵ، هەر ئیعتیمادی لەسەر كەسانی تری دڵسۆزێتی. ئەم كەسە "ئەگەر سەرڕاستیش بێت"  هەر ئەوەندەی لێ چاوەڕوان دەكرێت كە راپەرێنەر دەبێت. چونكە توانای داهێنان و نەخشەسازیی نابێت.. زۆرینەی زۆری گەنـجی كورد وایە.. جاری وا هەیە لە مەسەلەیەكدا راوێژ بە دەیان تێگەیشتوو و پێگەیشتوو دەكەم، كەچـی هەر دەڵێت: جەنابت چۆن بە باش دەزانی، ئەمر كە.. كەسانی وا لە ناوماندا "ئەگەر قابیلییەتی پەیپێـبردن و (روشد)ی تێدابوو، وەكو زیت و ووریایی و زوو تێگەیشتن و هەستی ئەمنـیی و هیتر" مافی ئەوو ئەركی ئێمەیە بەرەو ئاستی یەكەمیـنی نوخبەی ببەین. تا ببێتە فەرماندەو ئاڕاستەوان و سەركردایەتی.

  ئەمانە بۆ جۆرێك لە جۆرەكانی ئاڕاستەوانێتی دەشێن. بەو مەرجەی ئێمەی سەركردایەتی بواریان بۆ بكەینەوەو هەلی پێگەیشتنیان بۆ بڕەخسێنین و سەرڕاستانە فێریان كەین.

نموونە: رەوتەوانێكت هەیە زۆر خواناس و پاكە، زۆر جیددییە، دڵسۆزە، گوێڕایەڵانە كۆمەڵكارە، بەڵام نەخوێنەوارە. تۆ ناتوانیت بە كتێبەكان پەروەردەی كەیت. بەڵام دەتوانیت شەرحی دەرسەكانی بدەیتێ و داوای لێ بكەیت رۆژانە گوێ لە دەرسە مەنهەجییەكان بگرێت. با لە جیاتی جارێك گوێ گرتن، دە جار گوێیان لێ بگرێت.. دەرسە سەرەتایەكانی بدەرێ و لەگەڵییدا بڕۆ، تا ئیستیعابیان دەكات و تێدەگات. ئینجا دەرسی تری بخە بەردەست و بەردەوام سۆراغی بكە. باوكانە پەروەردەی كە. با دەرسەكانی لا نەبێتە (كلیپ) و رۆژانە چاوەڕێی شتی نوێ بكات. چونكە ئەمە گوێگرتنی لێ دەكاتە خوو، لێیی ناكاتە وەرگرتنی فەرمانی كۆمەڵكاریی.

   دەشێت ئەم جۆرە كەسایەتییە " كە پەروەردە دەبن" ببنە سەرپەرشتیاریی سەندیكاكان.. بۆ نموونە: ئەم برایەی بەردەست جەنابت " كە بەرگدرووە یان سایەقە یان دوكاندارە" بۆمان دەبێتە سەرپەرشتكاریی هاوپیشەكانی خۆی لە شارەكەدا.. بواری بۆ بكەرەوەو باوەڕت بە تواناكانی هەبێت. خۆ (لیخ فاونسا/ فالیسا) ی پۆڵۆنی ئاوا بوو. ساڵی 1970 كارەباچیی بوو. لە 1980 دا بوو بە سەرۆكی سەندیكای كرێكاران و دواتر بوو بە پێشڕەوی شۆڕشی پۆڵۆنیاو پاشان لە 1990 دا بوو بە سەرۆك كۆمار..

   لە یادت بێت زۆرینەی هەرە زۆریی یاوەران وا بوون..

   سەیدنا عومەر خوا لێی رازی بێت (نافیعی كوڕی عبدالحارپی خوزاعی) بە والی مەككە دانابوو. نافیع دەگـێڕێتەوە: لە ناوچەی (عەسەفان) بە خزمەت عومەر گەیشتم. لێـمی پرسی: كێت لە جـێی خۆت داناوە؟ عەرزم كرد: ئیبنوئەبزا، خزمەتكارێكی خۆمانە. فەرمووی: خزمەتكارت كردووە بە والییان؟ عەرزم كرد: حافز قورئانەو شارەزای دابەشكردنی مـیراتە.. فەرمووی: پێغەمبەرەكەتان صلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دەیفەرموو: (إنَّ اللهَ يَرفَعُ بِهذَا الْكِتابِ أقْوامَاً وَيَضَعُ بهِ آخَرينَ) [1] واتە: خوای گەورە بەم قورئانە كەسانێك بەرز دەكاتەوەو هەر بەم قورئانەش كەسانێكی تر دێنێتە خوارەوە.

قۆناغی منێتی: كە هەبوونی توانای سەربەخۆیی كەسایەتیی  و سەلماندنێتی.

   كۆمەڵكار لە سەرەتای قۆناغی پێشوودا پاك و سەرڕاستانە بۆ خزمەتكردن دێتە ریزەوە، بۆ هەوڵدان بۆ هێنانەدیی ئامانجەكان، كە بە لایەوە بەهای پـیرۆزن و شایانن رەنـجی تەواویان لە پێناودا بدات. بەڵام كە بەرپرس یان كۆمەڵكارەكانی تر دەبینێت وەكو خۆی نین، كە دەبینێت هەر یەكەو بۆ ناوو كەسایەتی خۆی هەوڵدەدات، لە كۆمەڵكاریی شل دەبێت. دەمێنێتەوە، بەڵام  سارج دەبێتەوە! تووشی هەمان حاڵاتی ئەنانێتییەكەی ئەوان دەبێت.. ئیـتر ئەم قۆناغەی لێ دەبێتە قۆناغی خۆسەلماندن و خۆبردنە پێش. ئەمە قۆناغی من منێتییە! لـێرەوە تووشی هەموو نەخۆشییەكانی دینداریی دەبێت. لە ریابازییەوە بۆ گیانی كوێخایەتی، بۆ لووتبەرزیی و هەڕاڵـیی و ئەوانی تر.. ئەگەر چارەسەریی خۆی نەكات وای لێ دێت هەموو رەنجێكی بۆ دەرخستنی خۆی دەبێت و بەس. سەركەوتنی كۆمەڵكارییەكەی لە سەركەوتنی خۆیدا دەبینێتەوە.. ئاوا سیماو سیفەتێكی پێوە دەلكێت كە لە رێكخستنی ئیسلامییدا پێی دەوترێت (تەوافی دەوری خۆ!)

   هۆكار زۆرن كە بۆچی ئەم كەسە وای لێ دێت. دەشێت پەروەردەی یەكەمیـنی ماڵ و گەڕەكی بێت، یان هەر خۆی ریابازو قسەلووس و خۆ بەرە پێش بێت. یان دەوروبەریی نزم دیار بووبن و ئەم بەرز دەركەوتبێت. ئیـتر پـێی وایە لە حەقیقەتیشدا لێوەشاوەو شیاوە. یان چالاك و بە تواناترەو بەرپرسەكانی نەیانتوانیوە ووزەكانی باشتر بەگەڕبخەن. یان رێكخستنی ناوچەكەی دەزگایی كار ناكەن و ماف و ئەرك و دەسەڵاتەكانی ئەندام و دەزگاكان دیاری نەكراون. یان هۆی تر دەكاتە بەهانە..

   دژوارێـتی ئەم قۆناغەی ئەم كەسە لەوەدایە كە هەوڵ دەدات لە رێگای رازییكردنی بەرپرسانی سەرو خۆیەوە بگاتە پلەو ئاستی سەرووتر تا كاریگەرتر دەركەوێت. ئەگەر بەرپرسان رێیان لێ گرت، هەوڵ دەدات بە كوتلەكاریی بگاتە مەبەستی. بەوەی هەوڵ دەدات ئەو كەسانە لە خۆی كۆبكاتەوە كە سەرسامن پـێی، یان پێیان وایە ئەم دڵسۆزەو چاكە، بەڵام فڵان بەرپرس رێی لێدەگرێت. ئەمیش ئاسان دەتوانێت ئەم راوبۆچوونانە بگرێتەخۆو هەلی سازاویان بقۆزێتەوەو ووزەیان بۆ مەرامی خۆی بەگەڕ بخات. عادەتەن ئەم گلەیی و گازاندانە كە لە دەرەوەی دەزگاكانی رێكخستنەوە دەكرێن، دەبنە چرپەچرپی پەناگە. بە زاراوەی قورئانی دەبنە (نەجوا). هەبوونی چەند كەسێكی وا لە رێكخراوی ناوچەیەك (جەستیەك)دا بەسە بۆ دروستبوونی خەت و باڵ، ئەمەش سەرەتایە بۆ ناكۆكیی و شەڕەپاڵ..

قۆناغی (ئێمە)یەتی: بریتییە لە قۆناغی هاوكاری كردن و بوون بە تەواوكاری یەكتریی. لەم قۆناغەدا كەسەكە دەبێت بە تەواویی هەستی بە ئینتیما كردبێت، دەبێت بە تەواویی بڕیاری ئەوەی دابێت كە ژیانی بۆ (مەنـهەج) و (جەماعەت) و (بزاوت)ەكەی تەرخان دەكات و بۆ هێنانە دیی ئامانجەكانی كۆمەڵكارییەكەی دەژیی و لە پێناوی ئەواندا دەمرێت.. دەیان پاڵنەریی ئیمانیی و قەناعەتی ژیریی و هاوسۆزیی لە ناخییدا چەسپیوون، كە هەموویان ئەم ئینتیمایەی لا دەكەنە ئەرك و فەرزێكی شەرعیی.. دەزانێت ئەمە ئەو رەفتارەیە كە بەرپرسێتی دنیاو قیامەتی دەیخوازێت. ئەمە جێبەجێكردنی فەرمانەكەی خوای گەورەیە كە دەفەرموێ: (وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ) ئالی عیمران/104.. ئەمە راپەڕاندنی ئەو فەرمانەی تری خوای گەورەیە كە دەفەرموێ: (وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْـبِرِّ وَالتَّقْـوَى) المائدة/2.. لـێرەوە هەست دەكات كە خۆی هەرچەند بە توانا بێت، هەر ناتوانێت ئامانجەكان بهێنێتە دیی. بۆیە بە لایەوە وا دەبێت كە ئەگەر سەد كەندو كۆسپیشی بێتەڕێ، هەر دەبێت خۆڕاگر بێت و هەر دەبێت هاوشانی براكانی تری كۆمەڵكارانە ببزوێت. دڵنیا دەبێت كە بەرەكەت وا لە كۆمەڵكارییەكەیاندا. دڵنیا دەبێت كە بەرژەوەندیی تاك تاكی كۆمەڵكارەكان وا لە بەرژەوەندیی كۆمەڵەكەیاندا. بۆیە پێویستە ئەركەكانی بە جیددی ئەنجام بدات و وەك پاسەوانی شەونخوون ئێشك لە (كیان)ی كۆمەڵكارییەكەیان بگرێت: لە (مەنهـەج) و (جەماعەت) و (بزاوت)ەكەی.. لە (سەركردایەتی) و (نوخبە)و (جەماوەر)ەكەی.. ئەم هەستە بەرزترین قۆناغی تێگەیشتن و پێگەیشتنە.

تێبینی:خۆبەدوورگرتنی تاك لە كۆمەڵكاریی و هەبوونی ویست و حەزی مانەوەی بەتەنیا، نیشانەی هەبوونی كێشەی دەروونـیی و حەزنەكردنە لە پێكەوەبوون. ئەمە لاوازیی توانای تاكەكە نیشان دەداتەوە، بەومەرجەی هەنجەت و هۆكارێكی بەهێزیی شەرعیی نەبێت كە ئەم دوورەپەرێزییەی بە رەوا بناسێنێت.

بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئالقه‌ی یه‌كه‌م گرته‌ بكه‌