ئهمه ئایهتی 83ی سوورهتی نیسائه، خوای پهروهردگار دهفهرموێ: «وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلاً»؛ لێرهدا سهرهتا باس له کۆمهڵه خهڵکێک دهکات که هێشتا ئیمان له دڵیاندا تهواو خۆی نهگرتووهو تهسلیم بوونیشیان به فهرمانی پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) ماویهتی خۆی بگرێت، بۆیه ئهمانه که کهلیمهیهکیان بهر دهست دهکهوێت یهکسهر بڵاوی دهکهنهوه به ناو خۆیانداو قسهکه دهگهیهنن بێ ئهوهی بیگهڕێننهوه بۆ پێغهمبهری خوا (علیه الصّلاة والسّلام) و کاربهدهستان. جا کاربهدهستان (أُوْلِي الأَمْرِ) کێن که پێویسته پرسیارو روونکاریهکهی بۆ بگهڕێندرێتهوه؟ دهڵێین بۆ خولهفای راشیدین، بۆ یاوهران، بۆ والیهکان، بۆ نائیبهکان، بۆ جێگرهکانیان و لهدوای ئهوانیش بۆ کاربهدهستانی تر، بۆ مهسئوولی کۆمهڵ و رێکخراوهکهت، بۆ مهلای مزگهوتهکه، بۆ پیاوماقووڵانێک، بۆ ئهوانهی که دهزانن ئیستنباتی ئهحکام بکهن. ئهمه جوزئێکه له شهڕی واتهوات که روو دهدات؛ بۆ نموونه قسهو ئیددیعایهک بهرانبهر سهرۆکێکی موسوڵمان دهکرێت و تۆ دهیبیستیت، ئایا تۆ یهکسهر وهری دهگریت و دهیگهیهنیتهوه به خهڵکی تر؟ نا نابێت بیگهیهنیت. بۆیه که تۆ مهسئوولی جهماعهتێکی ئیسلامیت پێویسته شتێکی وا وهکو راپۆرتێک بهرز بکهیتهوه سهرهوه بۆ لای مهسئوولی باڵادهست، ئهوانهی که ئهم وهسفهیان ههیه: «يَسْتَنبِطُونَهُ»، ئهوان دهتوانن شیکاری بۆ بکهن.
جا ئهمه خۆی دوای ئهوهیه که زانیمان خهبهرهکه ههیهو بڵاو بۆتهوهو خهڵک باسی دهکهن بهڵام جێی یهقینی نییه، بۆیه بهرزی دهکهینهوه بۆ سهرێ تا بزانین به چ ههدهفێک ئهم قسهیه کراوه، چونکه ئهوان دهزانن شیکاریهکهی بکهن ههروهکو له تهفسیری قوڕتوبی و سهعدی و ئهوانی تریشدا بهو شێوهیه هاتووه. له تهفسیری سهعدیدا دهفهرموێ: «يستخرجونه بفكرهم وآرائهم السديدة وعلومهم الرشيدة. وفي هذا دليل لقاعدة أدبية وهي أنه إذا حصل بحث في أمر من الأمور ينبغي أن يولَّى مَنْ هو أهل لذلك ويجعل إلى أهله، ولا يتقدم بين أيديهم، فإنه أقرب إلى الصواب وأحرى للسلامة من الخطأ. وفيه النهي عن العجلة والتسرع لنشر الأمور من حين سماعها، والأمر بالتأمل قبل الكلام والنظر فيه، هل هو مصلحة، فيُقْدِم عليه الإنسان؟ أم لافيحجم عنه؟»[1]؛ «ئهوان به هزرو هۆش و راو بۆچوونی رێکوپێکی خۆیان و زانستی چاک و پتهویان لێی تێدهگهن و راستییهکه دهردههێنن. جا ئهمه بهڵگهی رێسایهکی ئهدهبی و ئهخلاقییه که ههرکاتێک باسێک دهربارهی شتێک کهوته نێوانهوه، پێویسته بسپێررێته ئهو کهسهی که له بابهتێکی وادا سهردهرچووهو بخرێته بهردهست ئهوی لێی تێدهگات، ئیتر نابێت خۆیان بڵاوی بکهنهوه. کارێکی وا به راستی و دروستی نزیکترهو ئهگهری ههڵهکردن و بهلاڕێچووندا کهم دهکاتهوه. ههروهها بهرههڵستیشه له پهله کردن و خێرابوون له بڵاو کردنهوهی بابهتهکاندا لهو کاتهوه که دهیبیستێت، فهرمانیشه به تێڕوانین و لێ وردبوونهوه بهر له قسه کردن دهربارهی که ئایا ئهمه شتێکی باش و خێره که ئینسان بۆی بچێته پێشهوه، یان نهخێر هیچ خێری تێدا نییهو با خۆی لێ بگرێتهوه؟».
کهواته ئهوان دهزانن که بهرژهوهندیهکه له چیدایه، ئیتر ئایا تهعلیماتێک دهردهکهن و دهڵێن لهم مهوزووعه بێدهنگ بن و تکایه بڵاوی مهکهنهوه یان دهڵێن باشه بڵاوی کهنهوه چونکه ئیستیفادهیهکی ههیه؛ بهم شێوهیه دهبێت. کهواته وهکو نهتیجه دهڵێین: «أُوْلِي الأَمْرِ»هکه مهبهست لهوانهیه که ئههلی عیلمن، فهقیهن، شیکاری سیاسین، سیاسهتمهدارن، خاوهن بیرمهندین، خاوهن تهنزیماتن، خاوهن مهسئوولیهتی ئهمنین، ئهوانهن که ئیستنباتهکه دهکهنهوه.
[1]. السعدي، تيسير الكريم الرحمن في تفسير كلام المنان: 190.